De sociale en communicatieve ontwikkeling bij kinderen met autisme loopt vaak alles behalve vlot. Een courante opvatting is dat deze beide aspecten de basis vormen van autisme en dat ze dan ook prioriteit zouden moeten krijgen bij interventies. Doorheen de jaren zijn er verschillende onderzoeksinstrumenten uitgewerkt die een vertrekpunt proberen te bieden voor een systematische aanpak, waaronder ‘The Assessment of Social and Communication Skills for Children with Autism’ van Dr. Kathleen Ann Quill. Dit uitgebreid en gedetailleerd onderzoeksinstrument brengt meer dan 100 subvaardigheden rond sociale en communicatieve vaardigheden in kaart.
Mix van theorie en praktijk
In ‘Doe kijk luister zeg’ is dit instrument integraal opgenomen en wordt het ook uitgebreid gekaderd door Dr. Quill. In de eerste twee hoofdstukken wordt stilgestaan bij wat autisme precies inhoudt en hoe een kind met autisme de wereld beleeft. Hoofdstuk 3 focust op hoe autisme onderzocht wordt en welke instrumenten daar een belangrijke rol in spelen. Dit dient ook als inleiding voor het eigenlijke onderzoeksinstrument dat daarna volgt. Hoofdstukken vier en vijf geven een uitgebreid overzicht van de verschillende beschikbare interventies en hoe je deze in de praktijk systematisch kan inplannen. De laatste drie hoofdstukken zijn ten slotte het meest specifiek, met gedetailleerde instructies voor het opstellen van leerplannen, waarbij je ook veel content kan downloaden van de Acco-website. Achtereenvolgens worden hierbij basisvaardigheden, sociale vaardigheden en communicatieve vaardigheden besproken. Het boek leest vlot en biedt een leuke mix van theorie en illustraties uit de praktijk. Dit vermijdt dat de theorie abstract blijft en biedt af en toe ook ruimte voor een ‘adempauze’. De auteur doet hierbij alle moeite om je als lezer een goede basisachtergrond mee te geven, maar dit zorgt er ook wel voor dat je dit boek niet op een namiddag zal uitlezen: wie het maximum uit het boek wil halen, zal ook de nodige tijd en energie moeten investeren in het lezen ervan.
Vertaling, geen update
De uitgebreide theoretische duiding is trouwens zowel de grootste kracht als het voornaamste zwaktepunt: het originele boek verscheen ruim elf jaar geleden en heeft nu pas zijn weg naar de lage landen gevonden (dankzij het werk van Autisme Centraal). Het gaat hierbij niet om een update, maar om een vertaling met een beperkte herwerking. Wanneer technologische ondersteuning voor kinderen met autisme kort aan bod komt, valt dit bijvoorbeeld wel op: zo spreekt het boek nog van de verdiensten van de bandopnemer in een wereld waar smartphones en hoogtechnologische oplossingen tegenwoordig schering en inslag zijn. Verwacht verder ook niet de meest recente literatuur of wetenschappelijk onderzoek, gezien er geen enkele referentie in terug te vinden is uit de eenentwintigse eeuw. Dat mag je letterlijk nemen, want bij het doorlezen van het boek kom je namelijk enkel referenties uit de jaren ’70, 80’ en ’90 tegen. Nu hoeft oudere onderzoek natuurlijk niet irrelevant te zijn: zoals in het voorwoord van het boek ook wordt aangegeven, wordt er in Vlaanderen al jaren frequent naar dit boek verwezen. De Engelstalige versie mocht toen wel beschikbaar zijn, een Nederlandse vertaling, zowel van het boek als van het onderzoeksinstrument, maakt het geheel veel meer laagdrempelig en bruikbaar voor de praktijk.
Praktisch overzichtswerk
Wie dan ook op zoek is naar een grondig Nederlandstalig overzichtswerk over autisme, zowel op het gebied van diagnostiek als interventies, is hier aan het juiste adres. Met ‘Doe, kijk, luister zeg’ hoef je namelijk enkel de nodige tijd uit te trekken om het boek door te nemen en nog kort even de iets recentere literatuur opzoeken. Daarna is je theorie weer helemaal opgefrist en heb je ook nog tal van ideeën om in de praktijk toe te passen!