Menig onbekend auteur droomt er stiekem van om de nieuwe J.K. Rowling of J.R.R. Tolkien te worden: boeken die immense populariteit kennen en als finaal succes ook hun apotheose op het witte doek kennen. Weinig auteurs gaan echter zoals Ina Vandewijer te werk.
Zij bewerkte het filmscenario dat ze samen schreef met Patrice Toye tot een jeugdroman, geschikt voor lezers van 14 jaar. Voor wie nog niet gehoord heeft van de film: Little Black Spiders is vrij geïnspireerd op waargebeurde feiten uit de jaren zeventig (en de decennia daarvoor). Jonge meisjes die toen ongewenst zwanger raakten, konden anoniem bevallen om vervolgens hun pasgeboren kindje af te staan en nooit meer terug te zien. Niet dat ze dat altijd wilden, of dat ze volledig op de hoogte waren van wat er allemaal gebeurde. Een donkere pagina dus in de vaderlandse geschiedenis.
Geen grote verrassingen
Het verhaal in het boek loopt in grote lijnen gelijk met die van de film en is het relaas van de zwangerschap van Katja, een zeventienjarig meisje dat na amoureuze escapades met haar leraar klassieke talen noodgedwongen in een ziekenhuis in Limburg beland. In kleine zolderkamertjes onder een streng katholiek bewind kan ze hier samen met lotgenoten de bevalling van haar kindje afwachten. Er wordt wel wat meer uitgeweid in het boek door bijvoorbeeld meer aandacht te hebben voor Katja’s interne beleving, iets wat sowieso altijd wat moeilijker vast te leggen is op film. Die uitweidingen bieden een meerwaarde, maar zijn al bij al vrij beperkt. Wie de film gezien heeft, moet zich niet aan grote verrassingen verwachten.
Verlengde van de film
Natuurlijk zijn er ook bibliofielen die enkel en alleen het boek willen lezen, hun verbeelding laten spelen, de karakters zelf vorm geven … Zij zullen mogelijk teleurgesteld zijn. Het is onduidelijk of het een technische verkooptruc is of eerder een bewuste, gemotiveerde keuze, maar het boek is doorspekt met shots die al dan niet rechtstreeks als stills uit de film zijn geplukt. Illustraties of foto’s in een boek voor doelgroep die het kind zijn toch al wat ontgroeid is, voelt altijd wat knudde aan en daarnaast fnuikt dit ook wat de verbeelding. Doordat je als lezer voor een ‘fait accompli’ staat – elk karakter en grote delen van de omgeving worden hapklaar visueel gepresenteerd – wordt het verhaal je meer opgedrongen en wordt het moeilijker om het je eigen te maken. Dat er op het einde ook nog een interview met twee leden van de cast volgt, maakt dat het boek nog minder op zichzelf komt te staan en eerder als verlengde van de film wordt gepresenteerd.
Ogenschijnlijk licht
Dat is spijtig, want het verhaal zelf is goed en meeslepend geschreven. Wie zichzelf even wil onderdompelen in deze tijdsgeest en hoe toen met problemen als ongewenste zwangerschap werd omgegaan, kan hier zeker zijn gading vinden. De vlotheid waarmee dit ogenschijnlijk ‘lichte’ boek leest, staat in schril contrast tot het zware onderliggende thema. Al krijgt dat lichte soms iets te veel de bovenhand, globaal genomen slaagt de auteur er echter goed in om hiertussen een goede balans te vinden. Als lezer is het vooral de opdracht om de foto’s gewoon te negeren en je te beperken tot het eigenlijk verhaal (en de twee pagina’s duiding op het einde). Wat overblijft is een knap boek, iets om over na te denken en om misschien ook snel in de handen te drukken van wie soms verzucht dat “alles vroeger toch zoveel beter was”.
Meer lezen? Little Black Spiders. Ina Vandewijer. Davidsfonds Infodok. ISBN: 9789059084391.