Als het op internet aankomt, zijn de Nederlanders bij de koplopers. Onze noorderburen gaan massaal online en het is dan ook weinig verrassend dat ook online hulpverlening hen niet vreemd is: in de afgelopen vijftien jaar maken ze er meer en meer gebruik van. Een overzicht van de stand van zaken in 2010 is terug te vinden in het handboek online hulpverlening, een realisatie van de stichting e-hulp.nl onder leiding van Frank Schalken.
Oriëntatie, organisatie, uitvoering
In het eerste deel wordt stilgestaan bij wat online hulpverlening precies is en wat de redenen kunnen zijn voor organisaties om voor online hulp te kiezen. Het tweede deel focust op de voorbereiding en organisatie van online hulp. Waar hou je rekening mee, welke voorbereidingen tref je en welke afspraken maak je bij het opzetten van online hulp via een forum, e-mail of chat? Vervolgens wordt er ook stilgestaan bij de technische vereisten, bij de veiligheidsaspecten en bij regelgeving en ethiek. Met de praktische kant achter de rug, is er aandacht voor het profiel van de online hulpverlener en welke stijl je best hanteert voor teksten en informatie die je online aanbiedt. Ook het bereiken van de doelgroep wordt niet vergeten: hoe zorg je ervoor dat mensen je online weten te vinden? Wanneer al deze fundamenten zijn gelegd, ben je klaar voor het derde een laatste deel, de uitvoering. Drie methodieken worden hierbij uitgelicht: chat, e-mail en een online behandeling. De eerste twee zijn eerder te kaderen binnen eenmalige, vaak informatieve contacten. De laatste methodiek is vooral relevant voor psychologen, aangezien er wordt stilgestaan bij online therapeutisch behandelen. Afsluitend kan je zelf aan de slag: zowel met de oefeningen in bijlage als met een online oefenmodule die hier speciaal voor werd ontwikkeld.
Online binnen de organisatie
Het handboek focust in eerste instantie voornamelijk op het organisatieniveau. Zo worden alle praktische beslommeringen, uitdagingen en regelgevingen besproken. Die aspecten worden daarbij rijkelijk geïllustreerd met verschillende online initiatieven uit het zorglandschap. Maar toch, door vanuit dit perspectief kijken naar online hulp, voel je jezelf als lezer soms een beetje verloren. Online hulp lijkt even iets van de grote organisaties en brengt vooral veel werk met zich mee voor personen die niet verantwoordelijk zijn voor het aanbieden van de eigenlijke zorg. Pas in het derde deel krijg je echt een beter zicht op welk potentieel online hulp wel niet heeft en merk je concreet hoe je als therapeut of psycholoog hiermee echt aan de slag kan gaan. Als psycholoog heb je de gebruikte technieken vaak al eerder gehanteerd: psycho-educatie, cognitieve herstructurereing, empathie… Natuurlijk is de context hier anders en zijn er accenten te leggen. Een concept als motiverend schrijven zal voor velen bijvoorbeeld nieuwe, interessante materie zijn.
Is die sterke focus op het organisatieniveau en al het voorbereidend werk dan negatief? Misschien niet: online hulp zet je namelijk niet zomaar even in je eentje op. Verder wegen praktische aspecten vaak zwaar door bij online hulp, nog veel meer dan bij face to face. Hier eerst even met de neus op de feiten worden gedrukt, tempert het enthousiasme wat, maar vermijdt ook naïviteit en halsoverkop erin vliegen. De auteurs laten duidelijk blijken dat wie online hulp wil implementeren, zich eerst de basis zal moeten eigen maken, voordat hij of zij echt aan de slag kan.
Eerst denken, dan doen
Dat is uiteindelijk ook de verdienste van het handboek online hulpverlening. Het groepeert heel veel informatie die erop gericht is om de lezer te doen nadenken en vervolgens ook echt aan de slag te gaan. Wie dus een helder beeld wil krijgen van het concept online hulpverlening en hoe een organisatie in de gezondheidszorg dit stap voor stap kan opbouwen, is hier zonder de minste twijfel aan het juiste adres.